Het verschil tussen ontsmetting, desinfectie & oxidatie

De zwembadsector is, zoals zoveel sectoren, gegroeid en gebouwd op gewoonten. Expertise, werkwijzen en vakjargon worden systematisch van werkgever op werknemer en van generatie op generatie doorgegeven. En dat hoeft niet per se slecht te zijn.

Sommige werkwijzen en gewoonten komen goed van pas. Maar als we de chemie van het zwembad onder de loep nemen, zien we dat er in de praktijk vaak wat verbetering mogelijk is. Wat we vandaag de dag weten over het ontsmetten van water, verschilt enorm van de kennis die er 15 of 20 jaar geleden was. En naarmate de sector vorderingen boekt, zou je dit als zwembadbouwer ook moeten doen.

Nauwkeurigheid is erg belangrijk wanneer je bezig bent met de dosering van chemicaliën.Toch circuleren er nog heel wat misverstanden over hoe je dit moet aanpakken.Deze misverstanden maken het zwemwater niet per se onveilig om in te zwemmen, maar ze kunnen wel tot frustraties leiden wanneer je bepaalde problemen met het zwemwater probeert op te lossen. Bovendien leidt een onjuiste dosering tot verspilling en inefficiëntie.

Meegroeien met de wereld waarin we vandaag leven, start met een goede communicatie.Pas wanneer alle spelers (binnen je bedrijf) op dezelfde golflengte zitten, boekje vooruitgang. En dat begint al met iets ogenschijnlijk simpel, zoals de terminologie rond ontsmetting, desinfectie en oxidatie. Inde praktijk worden deze woorden vaak door elkaar gehaald, terwijl het net heel belangrijk is voor professionals om het verschil te weten voor de dosering van chemicaliën.

ONTSMETTING, DESINFECTIEEN OXIDATIE
Ontsmetting wordt bereikt in het water wanneer er voldoende (bacterie)kiemen en micro-organismen worden gedood om het zwemwater veilig te maken voor mensen.Wiskundig ontstaat ontsmetting wanneer minimum 99,9% van de micro-organismen wordt gedood binnen de 30 seconden. Dit percentage wordt ook wel de 3-log reductie genoemd.

Desinfectie gaat nog een stapje verder dan ontsmetting. Wanneer we over desinfectie spreken, bedoelen we per definitie dat alle schadelijke pathogenen binnen de 10minuten worden vernietigd. Wiskundig komt het erop neer dat minimum 99,999%van de micro-organismen dan dood is. Dit percentage wordt ook wel de 5-log reductie genoemd. Bij privé-zwembaden is een 5-logreductie zelden noodzakelijk om het water zwemklaar te maken. Wanneer we naar openbare zwembaden kijken, is desinfectie echter wel zeer belangrijk om uitbraken van parasieten zoals giardia of cryptosporidiumte vermijden.

Oxidatie zorgt ervoor dat de niet-levende verontreinigingen in het zwembad worden afgebroken en verwijderd na de ontsmetting of desinfectie. Oxidatie omvat een complex proces met meerdere chemische reacties.Chloor is een middel dat vaak gebruikt wordt voor chemische oxidatie. In het zwemwater haalt chloor de elektronen wegbij de atomen en moleculen van de verontreiniging.Deze negatieve ladingen verminderende aanwezigheid van het chloor (deoxidator). Hierdoor is de toegevoegde chloorna een tijdje ‘opgebruikt’.Oxidatie kan dus aanzienlijk bijdragen tot chloorverlies. Je hoort ook wel eens dat wanneer de zon te veel op het water schijnt,het chloor sneller op is. En dat klopt, het chloor wordt bij wijze van spreken door de zon ‘verbrand’ via fotolyse. Fotolyse is een chemische ontledingsreactie die het chloor uit elkaar laat vallen door de opname vaneen foton(lichtpartikeltje). Om deze reactietegen te houden heb je een stabilisator zoals cyanuurzuur nodig. Slechts 30ppm cyanuurzuur is meer dan voldoende.

Door deze stabilisator toe te voegen, blijft er voldoende chloor over om de verontreiniging te oxideren.Ammoniak en ureum, afkomstig van urine of zweet, worden uit het water verwijderd door verschillende op elkaar volgende reacties.Bij elke reactie wordt er steeds meerchloor verbruikt. Zo kost het verwijderen van slechts 1 ppm ammoniak tot wel 15ppm HOCl (hypochloorzuur). Je kan hieruit concluderen dat hoewel chloor een sterk en efficiënt ontsmettingsmiddel is, het slechts een zwak oxidatiemiddel is.

BREEKPUNTSCHLORERING
De term breekpuntschlorering wordt regelmatig verward met superchlorering(chloorshock), maar ook deze woorden zijn geen synoniemen van elkaar. Breekpuntschlorering is de toevoeging van chloor aan het water totdat er genoeg aanwezig is om van desinfectie te spreken. Dit is een continu proces dat je nodig hebt om een vrijchloorresidu te behouden.Dit residu vormt zich nadat chloor zich heeft gebonden met stikstofverbindingen zoals ureum, waardoor chlooramines en andere bijproducten van desinfectie ontstaan.

Vervolgens vernietigt het residudie zelfde verbindingen tot een punt waarop ze niet meer verder kunnen worden verminderd.Dit is een constant en voortdurende chloreringsproces, en dus niet te verwarren met een eenmalige gebeurtenis zoals een chloorschok. Zolang we een vrij chloorresidu hebben, is de oxidatie van ammoniak continu. Alleen wanneer chloor achter het breekpunt valt, is een chloorschok nodig om het gebonden chloor te vernietigen en weer voor het breekpunt te komen.

Tekst: Reine Driesen