Patroonfilters zijn een milieuvriendelijker alternatief voor de standaard zand- of glasfilters. Je hoeft ze niet te backwashen waardoor je heel wat water bespaart. En daarnaast bieden ze een fantastische filterkwaliteit voor het zwembad. De geplooide patronen houden minuscule vuildeeltjes beter tegen dan glas of zandsubstraat. De voorwaarde is wel dat je een patroonfilter op de juiste manier onderhoudt voordat die effectief als een duurzame oplossing kan worden beschouwd. Door de patronen op de juiste manier schoon te maken, zullen ze langer mee gaan. We geven even de basics mee.

In tegenstelling tot zand- of glasfilters kunnen patroonfilters niet backwashen. Het onderhoud en de reiniging zijn dus een manueel proces. Om te weten hoe je een patroonfilter moet reinigen, helpt het om te weten hoe een patroonfilter werkt. De meeste patronen bestaan uit gesponnen of gebonden polyester. Onder een krachtige microscoop kan je zien dat de vezels elkaar kruisen waardoor een strak gaas ontstaat. Wanneer het water door het gaas sijpelt, blijft het vuil achter in de geweven structuur. Volgens fabrikanten kunnen patroonfilters deeltjes tussen de 10 en 12 μm uit het water zeven. Ter vergelijking: een zandfilter heeft een filterfijnheid tussen de 20 tot 50 µm.

De plooien van een patroonfilter houden na verloop van tijd meer en meer smurrie vast. Waardoor hun vermogen om deeltjes te filteren vermindert en de druk op de pomp toeneemt. Op een bepaald moment bereikt de patroonfilter zijn maximale capaciteit en moet hij gereinigd worden. Als onderdeel van het winterklaar maken van een technische installatie bieden sommige professionals aan om de patronen van de patroonfilter mee te nemen voor een grondige wasbeurt zodat ze in de zomer weer bijna als nieuw zijn. Een zeer nuttige service wanneer die correct wordt uitgevoerd. Door de manier waarop het polyester geweven is, moet je bij het reinigen opletten dat je de structuur van de stof niet verandert.

WAT JE NIET MOET DOEN
Een patroonfilter reinigen met een hogedrukreiniger is een veel gemaakte fout. Ondanks dat de patronen stevig genoeg zijn om grote debieten zwembadwater te filteren, kan hoge druk de geweven stof beschadigen. De vezels kunnen namelijk breken waardoor de patroonfilter helaas onbruikbaar wordt. Een tuinslang is een veel betere optie om een patroonfilter mee af te spuiten.

Toch is water alleen meestal niet voldoende om de filter weer proper te krijgen. Veel professionals passen daarom een proces van meerdere stappen toe om een patroonfilter te reinigen. Die stappen kunnen bestaan uit het wassen met een wasmiddel, het geven van een zuurbad of een enzymbehandeling om de filter van hardnekkig organisch materiaal en olie-achtige aanslag te ontdoen. Wanneer je besluit om de filter in meerdere stappen te reinigen is de volgorde waarin je te werk gaat zeer belangrijk.

Begin zeker niet met het zuurbad, dat kunnen we niet genoeg benadrukken. Waarom niet? Polyester heeft de neiging om olie te absorberen. Op zich is dat een goede zaak want je wilt niet dat resten van zonnebrandolie het zwembadwater vervuilen. Dan kan er een olievlek op het wateroppervlak ontstaan of kunnen er plekken op de tegels van het zwembad komen. Wanneer de olie in de filter opgevangen wordt, vormt het een laagje rond het vuil. Wanneer je als eerste stap een diepe reiniging uitvoert met een zuurbad, stel je de poriën van de stof open waardoor het vuil en de olie net dieper in het polyester dringen. Bovendien kan zo een zware wasbeurt een misleidend resultaat geven. Hoewel de filter er weer wit uitziet, kan het zijn dat je er alleen in geslaagd bent om het vuil te bleken. Bovendien zitten de vuildeeltjes dan voor altijd vast in de stof. De filter zit dus helemaal verstopt waardoor de druk op de pomp na enkele dagen piekt. Daarnaast kan het zuurbad ook de lijm oplossen die de stof aan de steunbanden van de plooien bindt. Patroonfilters van 30 cm of groter hebben vaak steunbanden om de plooien op hun plaats te houden. In plaats van een zuurbad kan je de filter beter reinigen met een pH-neutrale oplossing die dient om calcium te bestrijden.

Een patroonfilter ontvetten kan door middel van een enzymbehandeling. Hiervoor hou je je best aan de bijgeleverde instructies. Vergeet niet om achteraf grondig te spoelen tussen de plooien!

COMPATIBILITEIT
Wanneer reinigingsproducten in het patroon achterblijven kunnen die reageren met de producten die je gebruikt om het water te behandelen. Dit kan het polyester beschadigen. Gebruik daarom altijd een reinigingsmethode die compatibel is met je waterbehandeling.

Vlokkings- of flocculatiemiddelen
Met een vlokkings- of flocculatiemiddel kan je troebel zwembadwater op enkele dagen weer kristalhelder maken. Maar niet alle vlokkingsmiddelen zijn patroonfiltervriendelijk. Zo hebben synthetische vlokkingsmiddelen soms bijtende eigenschappen die de patroonfilter geen goed doen. Ook zijn vlokkingsmiddelen met polymeren op basis van aardolie uit den boze. Aardolie wordt vaak gebruikt als basis voor zuiverings- en vlokkingsmiddelen omdat het vuil er goed aan blijft ‘plakken’. Maar zoals eerder in de tekst vermeld, absorbeert het polyester van de patroonfilter oliën. Het probleem is dus dat deze middelen een smurrie creëren die aan het filtermateriaal blijft kleven waardoor verstopping kan ontstaan. Dat is de reden waarom fabrikanten van patroonfilters aanraden om biologisch afbreekbare zuiverings- en vlokkingsmiddelen te gebruiken. Producten op basis van chitosan zijn een goede optie. Chitosan is een natuurlijk voorkomende biopolymeer met antibacteriële werking. Chitosan wordt geproduceerd uit de exoskeletten van krabben en garnalen. Na schoonmaken en verpulveren wordt het poeder enige tijd met zoutzuur behandeld, zodat de kalk oplost. De stof die er na heel dit proces overblijft bindt zich aan vet. Daarom dat je chitosan ook in dieetproducten kan terugvinden. Ook in het zwembadwater vormt chitosan een molecule die oliën inkapselt, waardoor die niet door het filterweefsel worden opgenomen.

Cellulosevezels
Een behandeling met cellulosevezels helpt om algen efficiënt uit het water te verwijderen. De cellulosevezels vormen een kunstmatige buffer rond de patroonfilter die dode algen opvangt. Bij onbehandelde patroonfilters kunnen algen kleiner dan 4 μm wel eens ontsnappen.

Fosfaten verwijderen
Fosfaatverwijderingsmiddelen kunnen wonderen doen om het zwembadwater weer helder te maken. Bij privé zwembaden met een patroonfilter zijn industriële fosfaatverwijderingsmiddelen echter wat te sterk. Je gebruikt beter een middel dat specifiek voor particuliere zwembaden is ontwikkeld.

Biguanides
Waterbehandelingssystemen die gebruikmaken van biguanides, dienen vaak als een alternatief voor chloor. Dit soort waterbehandeling is geschikt voor zwembaden met een glas- of zandfilter. De chemische samenstelling is echter niet compatibel met een patroonfilter. De biguanides kunnen verstrikt raken in het stofweefsel van de filter en daar een viskeuze laag achterlaten. Deze laag is moeilijk weg te krijgen en zelfs hardnekkig schrobben werkt niet.

Testpatronen
Als zwembadprofessional doe je er goed aan om enkele gebruikte patronen bij te houden. Deze patronen kan je opofferen wanneer je zeer veel ijzer en calcium uit het water moet verwijderen of wanneer je een zware chloorbehandeling uitvoert. Laat een gebruikt patroon het dupe zijn van dit soort wangebruik.

DUURZAAM ALTERNATIEF
Met bovenstaande tips willen we niet zeggen dat patroonfilters delicaat zijn. Het tegenovergestelde is waar. Bij een juist onderhoud zijn patroonfilters net een zeer duurzaam alternatief voor zand- of glasfilters.